Madelina en Daan hebben een verstandelijke beperking. Ze zijn door Pasform opgeleid als ervaringsdeskundigen. In die rol geven ze cursussen en workshops aan sociale en culturele organisaties die inclusiever willen werken. Helemaal in de geest van Pasform nemen zij het woord tijdens dit interview. ‘Want al te vaak wordt er in onze plaats gesproken.’
Hoe is de toegankelijkheidscheck tot stand gekomen?
Madelina: "We hebben eerst les gekregen over ‘Wat is cultuur’? Nadien zijn we vertrokken vanuit onze eigen ervaringen. Waar botsen we zelf regelmatig tegenaan als we naar een festival, museum of theater gaan? Door dat met meerdere mensen te onderzoeken, kregen we een hele lijst met aandachtspunten. Die lijst zijn we gaan testen in 4 culturele organisaties: Z33 in Hasselt, het Gasthuismuseum in Geel, STUK en de schouwburg in Leuven. Nu staat de checklist op punt."
Wat testen jullie dan precies?
Daan: "We testen niet alleen de toegankelijkheid van het gebouw. We nemen ook de website onder de loep. We bekijken de folders, de signalisatie en proberen gegidste rondleidingen en workshops uit. We kijken vooral vanuit het standpunt van de bezoeker. Omdat ik zelf ook dj ben, durf ik ook wel eens door de ogen van een artiest met een verstandelijke beperking te kijken.”
Waar letten jullie dan concreet op? Geef eens enkele voorbeelden?
Madelina: “Zijn er overal leuningen? Is de informatie op de website duidelijk? Kan je die ook goed op een gsm lezen? Niet iedereen heeft immers een computer. Is het eenvoudig om een ticket te bestellen? Kunnen we gebruik maken van voordeelkaarten zoals de UiTPAS of de European Disability Card?”
Daan: "We kijken ook naar hoe we ontvangen worden. Of de gids niet te snel praat. Of de icoontjes van de signalisatie duidelijk zijn. Of je in de backstage en de kleedkamers met een rolstoel geraakt. Of er kabelgoten losliggen..."
Hoe verloopt zo’n check concreet?
Madelina: "Eerst bekijken we de website. Nadien komen we een dikke halve dag op bezoek. Dan krijgen we een rondleiding of volgen we een workshop. Daarna is er meteen een feedbackgesprek waarin we het over verbeterpunten hebben."
Welke goede en slechte dingen zagen jullie al?
Madelina: "Er is een museum dat een rugzak vol hulpmiddelen heeft: een donkere bril voor wie epilepsie heeft, gehoorbeschermers voor mensen die snel overprikkeld zijn … In hun aanbod zit ook een prikkelarme workshop en een rondleiding met kleurtjes voor bezoekers die niet kunnen lezen. Top!"
Daan: "Audiogidsen gaan soms nog te snel. Een telefoonmodel is ook niet ideaal. Want je hoort nog veel achtergrondgeluiden. Geluidsoverlast is sowieso een aandachtspunt. En tijdens voorstellingen word je als rolstoelgebruiker in een hoekje helemaal achteraan of vooraan gezet. Het is zonde dat je meestal niet bij je familie of vrienden kan zitten."
Jullie hebben ook de schouwburg van 30CC gecheckt. Wat hebben jullie daar opgemerkt?
Madelina: "Hun brochure en hun website zijn duidelijk. Daarnaast hebben ze nog heel veel flyers. En daar staat niet altijd alle informatie op. Soms gebruiken ze ook te kleine letters. Dat is moeilijk voor iemand met een visuele beperking. Je kan via meerdere kanalen tickets bestellen. Op de website gaat dat vlot, maar je hoeft niet per se via de website te kopen. Het kon ook fysiek en je kan ook cash betalen. Dat zijn goede punten."
Daan: "De informatie over het al dan niet toegankelijk zijn van het gebouw zit verstopt op hun website. Dat kan dus beter. Ook de bewegwijzering in het gebouw kan hier en daar nog duidelijker. Een ander werkpunt is de hoge toog in de cafetaria. Dat is een obstakel voor een rolstoelgebruiker die iets wil drinken. Een artiest die in een rolstoel zit, kan ook niet douchen in de kleedkamer."
Onze beperking is niet zichtbaar. Daardoor wordt er weinig rekening mee gehouden. Mensen spreken ook nog te vaak over ons, niet met ons. Betrek ons dus, zo maak je het verschil.
Waar zit voor jullie de grote meerwaarde van deze checks?
Daan: "Meer toegankelijke cultuurorganisaties zouden een grote stap naar meer inclusie betekenen. We denken eraan om nog een toegankelijkheidslabel te ontwikkelen. Dat herkenbare logo kan dan een soort van keurmerk worden voor organisaties die rekening houden met mensen met een verstandelijke beperking."
Madelina: "Onze beperking is niet zichtbaar. Daardoor wordt er weinig rekening mee gehouden. Mensen spreken ook nog te vaak over ons, niet met ons. Betrek ons dus, zo maak je het verschil. Net daarom doen we die checks ook zelf en is het niet gewoon een te downloaden lijst op een website."
De toegankelijkheidscheck in 30CC
Christel Dusoleil is participatiemedewerker voor het Leuvense 30CC. Ze ging graag in op de uitnodiging van Pasform voor een toegankelijkheidscheck in de schouwburg van Leuven. ‘Door met mensen te spreken of te werken die drempels ervaren als ze naar een voorstelling of concert willen, besef je dat er nog werk aan de winkel is’, vertelt ze. ‘Het kan dan gaan over krappe financiële mogelijkheden, een taalbarrière, een fysieke of verstandelijke beperking. Samen met al die mensen evalueren we hoe toegankelijk en open onze werking is. We zien hen immers als meemakers van ons huis.’
De gesprekken met ervaringsdeskundigen vormen volgens Christel de grote meerwaarde van zo’n check. ‘Het proces van samen spreken en naar oplossingen zoeken, is heel waardevol. Door hun directe feedback voel je de urgentie en het belang van de aanpassingen die ze suggereren. Je wordt je er meer van bewust dat ze echt een verschil maken.’
Wat ze van plan is met het advies? ‘Veel dingen die de ervaringsdeskundigen van Pasform aankaartten, zoals de toegankelijkheidsinfo op de website, de bewegwijzering in onze zalen of de hoge toog, zijn relatief snel op te lossen. En daar gaan we werk van maken.’
‘Er staan ook leersessies op de planning over de manier waarop mensen met een beperking de verschillende aspecten van onze werking beleven. Eerst voor het artistieke team, later voor de onthaalmedewerkers. Zo krijgen we een grotere gevoeligheid voor de noden van mensen met een beperking en kunnen we die meenemen in onze keuzes. Komend seizoen plannen we al enkele relaxed performances. Dat zijn rustige voorstellingen voor kleinere groepen waarbij we bijvoorbeeld een aparte ruimte aanbieden waar toeschouwers in alle rust kunnen acclimatiseren voor of tijdens een optreden.’
‘We gaan stap voor stap te werk om ons huis meer toegankelijk te maken, op het ritme van onze organisatie. We zijn er in elk geval best ambitieus in.'
Pasform vzw leidt sinds 2016 mensen met een verstandelijke beperking tot ervaringsdeskundigen op. Ze gaan spreken voor opvoeders, ergotherapeuten, sociaal werkers … Hun toegankelijkheidscheck voor de cultuursector is nieuw.
Interesse in hun expertise? Neem contact op met Griet Claes via www.pasform.be of 016/80.46.16
Lees ook:
Een rolstoelhelling is niet genoeg
Hoe kunnen onze musea toegankelijker worden voor kinderen met een beperking?
Toegankelijke vrijetijdsactiviteiten: informeer je publiek
Inter Vlaanderen geeft tips om evenementen toegankelijk te maken voor iedereen. Ontdek wat jij kan doen, want elke persoon verdient toch de kans om zorgeloos van vrijetijdsactiviteiten te genieten?
Concertgebouw Brugge deelt zijn tips & tricks voor outreachend werken
Het Concertgebouw Brugge heeft een lange traditie in publieksbemiddeling, maar pas sinds 2023 staat outreachend werken bovenaan de prioriteitenlijst van de Kunstinstelling. Maar wat betekent dat ‘uitreiken’ precies en waarom zou je er als kunst- of cultuurhuis op inzetten?